Turysto, poznaj swoje prawa!

Turystyka odgrywa istotną rolę w gospodarce wszystkich państw, w tym także i Polski. Przepisy regulujące tę kwestię przestały jednak nadążać za dynamicznymi zmianami zachodzącymi na rynku usług turystycznych, przejawiającymi się między innymi w nieustannym poszerzaniu się kanałów dystrybucji tych usług, jak choćby o oferty internetowe (obecnie, jak się wydaje, główny ciężar dystrybucji usług turystycznych przejął właśnie ten kanał), w zwiększeniu indywidualizacji przygotowanych ofert imprez turystycznych oraz w możliwości wybierania i łączenia przez podróżnych różnych usług turystycznych. W konsekwencji wiele aspektów rynku turystycznego pozostawało całkowicie lub częściowo poza zakresem uregulowań prawnych. Ten stan rzeczy nie tylko wywoływał niepewność na rynku usług turystycznych, ale przede wszystkim nie zapewniał korzystającym z tych usług dostępu do wyczerpujących informacji o szczegółach ofert oraz niezbędnego zabezpieczenia na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania usługi, bądź w wypadku niewypłacalności organizatora.

Ten stan rzeczy zmienił się bezpowrotnie 1 lipca 2018 r. Tego dnia weszła bowiem w życie ustawa z dnia 24 listopada 2017 r., o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j.: Dz.U. 2017.2361; dalej: ustawa) . Zastąpiła ona ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (t.j.: Dz. U. 2017 poz. 1553).

Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim dostosowanie polskiego prawa do postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2015/2302/UE z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz uchylającej dyrektywę Rady 90/314/EWG.

Celem nowej regulacji prawnej – zgodnie z założeniami projektu ustawy – jest również poprawa funkcjonujących już rozwiązań prawnych, w szczególności w zakresie zabezpieczeń podróżnych przed skutkami niewypłacalności organizatorów turystyki i podmiotów ułatwiających nabywanie usług turystycznych.

Najistotniejsze miejsce wśród przepisów ogólnych zajmują uregulowania zawierające definicje ustawowe. Ustawodawca wprowadził wiele nowych pojęć, niektóre zaś na nowo zdefiniował. Najważniejsze z nich to: przedsiębiorca turystyczny, organizator turystyki, powiązane usługi turystyczne, podróżny, punkt sprzedaży, niezgodność.

Nie mniej istotnym elementem przepisów Rozdziału I są wyłączenia. Należy bowiem pamiętać, iż przepisy ustawy nie mają zastosowania do:

imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych, które są oferowane oraz których zamawianie i realizowanie jest ułatwiane okazjonalnie, na zasadach niezarobkowych i wyłącznie ograniczonej grupie podróżnych;
imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych nabywanych na podstawie umowy generalnej o organizowanie podróży służbowych zawieranej między przedsiębiorcą turystycznym a przedsiębiorcą w rozumieniu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, 933 i 1132) albo podmiotem prowadzącym działalność odpłatną;
imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych trwających krócej niż 24 godziny, chyba że obejmują nocleg.

Ustawa szczegółowo reguluje zasady funkcjonowania organizatorów turystyki oraz wymagania jakie te podmioty muszą spełniać, aby mogły legalnie funkcjonować na rynku usług turystycznych (Rozdział 2 ustawy).

Większość zadań i uprawnień związanych z kontrolą tych wymagań ustawodawca powierzył marszałkowi województwa. Należą do nich w szczególności:

prowadzenie rejestru organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych;
kontrola wywiązywania się przez organizatorów turystyki z założonych przez ustawodawcę obowiązków (między innymi: zawarcia gwarancji bankowej, umowy ubezpieczenia na rzecz podróżnych umowy o turystyczny rachunek powierniczy, dokonywania terminowych wpłat składek na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny)
w przypadku zaistnienia niewypłacalności organizatora turystyki – uprawnienie do wystąpienia na piśmie do podmiotu udzielającego zabezpieczenia finansowego o wypłatę środków bezpośrednio podróżnym i to niezależnie od tego, czy organizator turystyki poinformował marszałka o fakcie niewypłacalności, czy też wskazują na to w sposób oczywisty okoliczności.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na art. 16 ustawy, który uprawnia podróżnych którzy nie otrzymali zwrotu :

wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną lub powiązane usługi turystyczne, w przypadku gdy impreza turystyczna lub powiązane usługi turystyczne nie zostały lub nie zostaną zrealizowane;
części wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną lub powiązane usługi turystyczne odpowiadające części imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych, które nie zostały lub nie zostaną zrealizowane;
kosztów powrotu do kraju, w przypadku samodzielnej organizacji tego powrotu przez podróżnych

– z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie powiązanych usług turystycznych, lub osób, które działają w ich imieniu – do dochodzenia roszczeń w przypadku zaistnienia niewypłacalności organizatora turystyki lub przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie powiązanych usług turystycznych bezpośrednio od podmiotu udzielającego zabezpieczeń finansowych,

Ustawodawca rozbudował ponadto przepisy dotyczące Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, który stanowi dodatkowe zabezpieczenia wpłat podróżnych oraz kosztów sprowadzenia ich do kraju. Ustawa zakłada istnienie II filarów zabezpieczeń: I filarem – tak jak było dotychczas – pozostaje turystyczny rachunek powierniczy, gwarancja bankowa, gwarancja ubezpieczeniowa, umowa ubezpieczenia na rzecz podróżnych (obowiązek posiadania umów w tym zakresie, jak już była mowa powyżej należy do obowiązków organizatorów turystyki). II filarem jest Turystyczny Fundusz Gwarancyjny, którego zasoby są tworzone ze składek odprowadzanych przez organizatorów turystyki. Środki z funduszu przeznaczane będą na pokrywanie kosztów i zwrot wpłat, w przypadku gdy środki finansowe pochodzące z zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki (I filar) okażą się niewystarczające.

Bardzo istotną zmianą, z punktu widzenia podróżnych, jest wprowadzenie obowiązku informacyjnego. Zgodnie z przepisami ustawy organizator turystyki, przedsiębiorca ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych oraz agent turystyczny, w przypadku gdy impreza turystyczna jest sprzedawana za jego pośrednictwem, przed zawarciem umowy udzielają podróżnym standardowych informacji za pośrednictwem odpowiedniego standardowego formularza informacyjnego. Informacje muszą być przedstawione w sposób jasny zrozumiały dla każdego i przystępny. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawierają przepisy Rozdziału 6 ustawy.

Należy również pamiętać, iż stosownie do treści art. 41 ustawy ciężar dowodu w zakresie realizacji obowiązków informacyjnych spoczywa na przedsiębiorcy turystycznym.

Ustawodawca przyznał podróżnemu prawo do odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym czasie przed jej rozpoczęciem. Należy jednakże pamiętać, że podróżny może zostać zobowiązany do zapłacenia odpowiedniej i uzasadnionej opłaty za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej na rzecz organizatora turystyki.

Przepisy umożliwiają podróżnemu odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie.

Warto także nadmienić, iż podróżnemu przysługuje:

obniżka ceny za każdy okres, w trakcie którego stwierdzono niezgodność, chyba że została ona spowodowana wyłącznym działaniem lub zaniechaniem podróżnego.
odszkodowanie lub zadośćuczynienie za poniesione szkody lub krzywdy, których doznał w wyniku niezgodności.

Organizator turystyki jest zobowiązany do niezwłocznej wypłaty odszkodowania lub zadośćuczynienia.

Termin przedawnienia wskazanych wyżej roszczeń uległ wydłużeniu do 3 lat (przed 1.07.2018 r., termin ten wynosił 30 dni).

Na zakończenie należy zwrócić uwagę podróżnych, iż w wypadku korzystania z imprez turystycznych organizowanych przez podmioty niefigurujące w rejestrach prowadzonych przez marszałków województw – nie mogą liczyć na ochronę zagwarantowaną w omawianej ustawie, a związaną między innymi z gwarancją powrotu do kraju oraz z objęciem ubezpieczeniem.

Dodano: 20.08.2018, do Aktualności